Giáo xứ Vân Thê là một trong 116 giáo xứ của giáo phận Hưng Hóa thuộc giáo hạt Tây Bắc Phú Thọ. Lịch sử của giáo xứ từ khi thành lập được viết bằng máu và nước mắt theo mỗi giai đoạn thăng trầm của đất nước và Giáo Hội.
Vân Thê là một thôn nằm trong xã Phượng Vĩ. Phượng Vĩ xưa kia là một xã nhỏ trong tổng Vân Bán. Sau năm 1945, xã Phượng Vĩ gồm 3 thôn: Phượng Cát, Vân Thê, Khổng Tước thuộc huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
Giáo họ Vân Thê thành lập năm 1915, là một họ của giáo xứ Phượng Vĩ thuộc phiên Ngô Xá, xứ Dư Ba và được các cha ở Dư Ba và Ngô Xá phục vụ. Đến khi giáo xứ Phượng Vĩ được nâng lên giáo xứ ngày 13/06/2007, Đức cha Antôn Vũ Huy Chương đã chuẩn bị cho giáo xứ một cha xứ trẻ, khỏe, năng động, đó là cha Giuse Nguyễn Văn Hạnh, nhận xứ ngày 17 tháng 09 năm 2009. 1. Hình thành: Giáo họ Vân Thê ban đầu có một số gia đình từ các họ Dư Ba, Ngô Xá, Phượng Cát chuyển đến đây cùng các gia đình lương dân ở Tuy Lộc, Vân Phú khai khẩn đất đai lập ấp. Ban đầu có khoảng 20 hộ, khoảng trăm nhân danh nên cố già Trung và cha già Liêm cho lập họ vào năm 1915. 2. Địa dư: Giáo xứ Vân Thê nằm trên địa bàn xã Phượng Vĩ với 1548 ha với khoảng 10 km2: phía Đông, dọc theo Sông Hồng; phía Tây, giáp huyện Yên lập; phía Nam, giáp huyện Tam Nông; phía Bắc, giáp huyện Hạ Hòa. 3. Dân số trong xã: 8.300 người 4. Nhân danh hiện nay: 2.017 người (tính đến ngày 20/09/2015) trên địa bàn hành chính của 5 khu: khu 2, khu 7, khu 8, khu 9, khu 16. 5. Các cha đã về phục vụ giáo xứ (theo tư liệu của cha Giuse Nguyễn Văn Đỉnh):
01. Cha Phêrô Thái
02. Cha Antôn Liêm
03. Cố Chatelier
04. Cha Giuse Đặng Tâm Thuần
05. Cha Giuse Đặng Tất Lượng
06. Cha Phêrô Hoán
07. Cha Laurensô Đỗ Trọng Thông
08. Cha Phaolô Nguyễn Gia Thắng
09. Cố Denevine (Cố Đông)
10. Cha Giuse Phan Chính Trực
11. Cha Phêrô Phạm Văn Năng
12. Cha Phêrô Lê Văn Hiển
13. Cha Phêrô Đỗ Khải Nguyên
14. Cha Phêrô Nguyễn Bảo Hựu
15. Cha Giuse Doãn Thực Sự
16. Cha Gioan Dương Đình Tùng
17. Cha Phanxicô Xaviê Đỗ Minh Đức
18. Cha Basiliô Lanter (Cố Linh)
19. Cha Phêrô Chúc
20. Cha Phêrô Nhạ
21. Cha Phêrô Nguyễn Kim Đỉnh
22. Cha Phaolô Vũ Đình Tuyên
23. Cha Phanxicô D’Abrigeon (Phượng)
24. Cha Phêrô Huệ
25. Cha Giuse Tuyên
26. Cha Giuse Lượng
27. Cha Phêrô Nguyễn Nghị Lực
28. Cha Giuse Nguyễn Hữu Lực
29. Cha Giuse Phan Thế Hinh
30. Cha Giuse Nguyễn Văn Đỉnh
31. Cha Giuse Nguyễn Văn Đông
32. Cha Antôn Nguyễn Gia Nhang
33. Cha Giuse Lê Ngọc Nghi
34. Cha Giuse Nguyễn Kim Hoàng
35. Cha Phaolô Nguyễn Quang Đĩnh
36. Cha Giuse Phí Đình Sự
37. Cha Giuse Nguyễn Văn Hạnh – Cha xứ tiên khởi 17/09/2009 của giáo xứ Phượng Vĩ, tiên khởi của giáo xứ Vân Thê 08/09/2015. 6. Quá trình phát triển: a. Giai đoạn 01: Chưa có cha xứ
Các cha ở Dư Ba và Ngô Xá đi lại trông coi và phục vụ. Đời sống gặp nhiều khó khăn do chiến tranh, hoàn cảnh xã hội còn nhiều phụ thuộc. Sau khi được thành lập họ đạo, thì cũng được làm nhà thờ. Nhà thờ đầu tiên làm 6 gian gỗ lá, đã di chuyển 4 lần ở 4 địa điểm khác nhau trong xã. Mỗi lần di chuyển là một lần trùng tu. Tại điểm hiện nay đã có 2 lần đại tu. Lần đại tu sau vào năm 1989 do cha cố Đông chỉ đạo, có làm thêm gian, xây bó nền, lợp ngói thay lá. Cuối cùng, năm 2010 cha Giuse Nguyễn Văn Hạnh đã xây lại như ta thấy hiện nay. Ngày 20/04/2010, ngôi nhà thờ này đã được Đức Cha Antôn Vũ Huy Chương làm phép và cung hiến trọng thể với tước hiệu Đức Mẹ Vô Nhiễm.
- Nhà phòng: được xây dựng và sửa chữa qua các giai đoạn để sinh hoạt mục vụ. b. Giai đoạn 2: Đã có cha xứ
Trong đường hướng chung của giáo phận về nghị quyết xây dựng các giáo xứ, giáo họ theo 4 tiêu chí:
- Cộng đoàn đức tin vững mạnh,
- Cộng đoàn phụng tự sốt sáng,
- Cộng đoàn bác ái yêu thương,
- Cộng đoàn truyền giáo mạnh mẽ.
Kể từ ngày 17/09/2009, Đức cha Antôn Vũ Huy Chương gửi bài sai cha Giuse Nguyễn Văn Hạnh về làm cha xứ tiên khởi của giáo xứ Phượng Vĩ. Dù là giáo xứ non trẻ và còn gặp khó khăn về nhiều mặt: kinh tế, đông con, dân trí thấp, đức tin non yếu, rào cản về lương giáo, chính quyền..., nhưng tất cả những khó khăn đó dần dần được gỡ bỏ khi có sự hiện diện và hoạt động đầy năng động và linh hoạt của cha Giuse Hạnh; đặc biệt là cha đã biết “lấy dân làm gốc”, phối kết hợp chặt chẽ với những người cộng tác, làm việc luôn có chương trình cụ thể, bàn hỏi chi tiết với mọi người, nhất là những người hữu trách.
Vân Thê là một giáo họ thuộc giáo xứ Phượng Vĩ, là một giáo xứ mới, nhưng từ ngày có cha Giuse về, bộ mặt giáo xứ ngày càng thay đổi: nhà thờ, nhà phòng, hang đá, khuôn viên, đền Đức Mẹ, vườn thánh, các thiết bị phục vụ cho phụng vụ: âm thanh, sân khấu, TV, máy chiếu, các loại đàn... Bên cạnh đó, ngài còn chú trọng đến đời sống tâm linh với Thánh lễ hàng ngày, soạn giảng chu đáo, các hội đoàn phát triển, đời sống đức tin ngày càng đi lên.
Song song với việc học giáo lý, thiếu nhi Thánh Thể, quan tâm đến ơn gọi, ngài còn chú trọng tới việc khuyến học, khuyến tài qua việc thành lập Hội Khuyến Học, nhắc nhở, đôn đốc con em học hành và tuyên dương phát thưởng cho các em đỗ đạt cao đẳng, đại học và trong các đợt thi huyện, tỉnh, TW. Thành tích này, ngày 19/05/2015 đã được Hội Khuyến Học tỉnh Phú Thọ tặng bằng khen là “Cộng đồng khuyến học suất sắc”.
Ngoài việc tâm linh, khuyến học, khuyến tài, cha Giuse còn chú trọng tới việc đối thoại liên tôn, truyền giáo qua việc ngài thường tổ chức các ngày lễ trong năm: ngày quốc tế bệnh nhân, ngày 8/3, ngày của mẹ, ngày của cha, ngày thương binh liệt sĩ, ngày trung thu, ngày truyền giáo....
Qua những lần tổ chức, mọi người, kể cả những người tôn giáo bạn rất ấn tượng và có những cảm nghĩ đẹp về Công giáo.
Một sự kiện hết sức quan trọng đó là sự hiện diện của hai Dì Mến Thánh Giá Hưng Hóa tại giáo xứ Khổng Tước hôm thứ Năm 28/02/2015 (10/01 Ất Mùi): Dì Maria Đỗ Thị Huệ và Dì Anna Lê Thị Bích Niên. Dù bước đầu còn bỡ ngỡ và thiếu thốn nhiều mặt, nhưng cha xứ, ban hành giáo và bà con giáo dân luôn quan tâm, giúp đỡ đời sống và sứ vụ của quý Dì dần đi vào ổn định.
Vì nhu cầu thực tế, qua sự đề nghị của cha xứ Giuse, vào ngày 08/09/2015, Đức cha Gioan Maria Vũ Tất, giám mục giáo phận Hưng Hóa đã tách giáo họ Vân Thê thuộc giáo xứ Phượng Vĩ thành giáo xứ mới: giáo xứ Vân Thê với 03 giáo họ:
- Giáo họ Vân Thê: sở tại. Địa chỉ: khu 16 Phượng Vĩ: gồm giáo dân của các khu 7, khu 9, khu 16.
- Giáo họ Đông Thịnh: Địa chỉ: khu 02 Phượng Vĩ: gồm giáo dân của các khu 02.
- Giáo họ Vân Xuân: Địa chỉ: khu 8 Phượng Vĩ: gồm giáo dân của khu 8.
Theo ý của Đức Cha Tất, dù chưa có đất hoặc chưa được chính quyền công nhận, nhưng xứ nào định tách bao nhiêu họ, tên họ đó là gì, địa chỉ hành chính thì cứ đăng ký. 7. Cống hiến nhân sự cho giáo hội:
Để tiếp bước thế hệ tiền bối, hiện giáo xứ có Thầy Thịnh đang học tại Đại Chủng Viện Thánh Giuse Hà Nội; bên cạnh đó còn có các thế hệ măng non theo đuổi ơn gọi trong giáo xứ hàng tháng. 8. Kinh tế - Văn hóa: Nguồn sống của giáo dân chủ yếu là nông nghiệp, kinh tế ngày càng đi lên. Giới trẻ ngày càng đi đến các phố thị làm ăn. Nhiều em đỗ đạt các trường đại học và cao đẳng. 9. Tình hình sống đạo: trước năm 1945, việc ôn thi kinh bổn các kỳ đều đặn. Sau năm 1945 bắt đầu sa sút. Từ 1953-1990 bỏ hẳn. Từ năm 1991 được khôi phục và cho đến nay đi vào ổn định. Tinh thần sống đạo dần đi lên, dù còn nhiều gương xấu khó sửa, tồn đọng.
Vào thời mở cửa, nhiều hy vọng nhưng cũng nhiều âu lo, giáo xứ Vân Thê đang đứng trước một cánh đồng bao la với những nhiệm vụ cấp bách :
- Rao giảng Tin Mừng cho người đang giữ đạo,
- Tái rao giảng Tin Mừng cho những người vì thời thế và hoàn cảnh mà lơ là đạo,
- Loan báo Tin Mừng cho muôn dân bên cạnh chúng ta. 10. Các Hội đoàn: Hiện giáo xứ có các Hội đoàn sinh hoạt tốt, đều đặn, luôn thăng tiến cả số lượng và chất lượng: Hội Giuse, Hội Mân Côi, Hội Lòng Thương Xót, Ca đoàn, giáo lý, Khuyến học...
Lm. Giuse Nguyễn Văn Hạnh
(Dựa theo tư liệu của Cha Giuse Nguyễn Văn Đỉnh) Các Giáo họ và Giáo điểm trong Giáo xứ Giáo họ Đông Thịnh Địa chỉ: Khu 2, xã Phượng Vĩ, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
Nguồn gốc: Giáo họ được thành lập từ 1880, nhưng vì thời cuôc đất nước, nên Giáo họ được tái thành lập vào ngày 19/03/1995 do Cha cố Antôn Nguyễn Gia Nhang.
Hiện nay Giáo họ đã có ngôi nhà nguyện với diện tích 250m2 trên phần đất của bà Anna Nguyễn Thị Vàng cho Giáo họ mượn để đọc kinh và cử hành thánh lễ.
Bổn mạng: Thánh Giuse, mừng kính ngày 19/03 hàng năm.
Số giáo dân: 292 nhân danh, Giáo họ Vân Xuân Địa chỉ: Khu 7, xã Phượng Vĩ, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ.
Nguồn gốc: Giáo dân là những người đã đến sinh sống từ nhiều năm trước. Giáo họ được thành lập ngày 08/09/2015, do Đức Cha Gioan Maria Vũ Tất.
Bổn mạng: Thánh Gioan Kim và Anna, được mừng kính ngày 26/07.
Số giáo dân: 314 nhân danh.
Đời sống đan tu trong Đan viện tập trung vào ba hoạt động chính là cầu nguyện, tri thức và lao tác. Ba hoạt động đó như kiềng ba chân giúp cộng đoàn đứng vững và phát triển.
