Truyền Giáo Khởi Đầu Từ Gia Đình: Mẹ Là Nhà Truyền Giáo Đầu Tiên Cho Con Cái
Cập nhật lúc 11:15 03/06/2025
Sr. Theresa Nguyễn Thị Hương
Hội Dòng Mến Thánh Giá Hưng Hóa
Ngày 08 tháng 02 năm 2025
TRUYỀN GIÁO KHỞI ĐẦU TỪ GIA ĐÌNH:
MẸ LÀ NHÀ TRUYỀN GIÁO ĐẦU TIÊN CHO CON CÁI[1]
Gia đình là nhân tố đầu tiên ảnh hưởng đến quá trình trưởng thành và hình thành nhân cách của một con người. Đối với Giáo hội Công Giáo, “gia đình là trường học đầu tiên về đời sống Kitô giáo” và là “một trường học phát triển nhân tính.”[2] Nơi ngôi trường này, cha mẹ là nhà truyền giáo đầu tiên cho con cái. Mặc dù cả cha và mẹ đều có bổn phận dưỡng dục đức tin cho con cái, nhưng trên thực tế, người mẹ thường đóng vai trò quan trọng. Tông thư Mulieris Dignitatime (Phẩm Giá Phụ Nữ) khẳng định rằng người phụ nữ, trong tư cách làm mẹ và làm thầy đầu tiên của con cái, có một quyền ưu tiên đặc biệt hơn người nam.[3] Để hiểu hơn về vai trò của người mẹ là nhà truyền giáo cho con cái, trước hết chúng ta sẽ tìm hiểu ơn gọi làm mẹ nói chung và ơn gọi làm mẹ trong truyền thống Kitô giáo. Tiếp đến, chúng ta sẽ khám phá chân dung của một số bà mẹ được khắc họa trong Kinh Thánh và trong lịch sử Giáo hội. Chúng ta sẽ nghiên cứu cách họ dưỡng dục con cái dưới lăng kính mẹ là nhà truyền giáo khởi đầu từ gia đình. Từ đó, chúng ta sẽ bàn thảo những phương thế hữu hiệu để cổ võ và nâng đỡ các bà mẹ trong ơn gọi làm mẹ.
Ơn Gọi Làm Mẹ
Thuật ngữ “Ơn gọi” được bắt nguồn từ tiếng Latin “Vocare,” có nghĩa là lời mời gọi. Khi nói về ơn gọi, chúng ta thường đề cập đến ơn gọi tu sĩ, đan sĩ, và giáo sĩ. Tuy nhiên, thuật ngữ này hiện đang được sử dụng trong phạm vi rộng hơn. Tông huấn Joy of Love (Niềm Vui Của Tình Yêu) dạy chúng ta rằng: “Hôn nhân là một ơn gọi, vì nó là lời đáp trả cụ thể để trải nghiệm tình yêu vợ chồng, như một dấu chỉ không hoàn hảo của tình yêu giữa Chúa Kitô và Hội Thánh.”[4] Giáo sư Walter J. Handren, S.J. lập luận rằng: “Như chúng ta có thể nói, không phải ai cũng được gọi vào chức linh mục hay đời sống tu sĩ/đan sĩ, thì chúng ta cũng có thể nói, không phải ai cũng được mời gọi vào đời sống hôn nhân. Đời sống hôn nhân là một ơn gọi, cũng giống như đời sống thánh hiến là một ơn gọi.”[5] Đức cha Mark A. Pivarunas cũng nhận định rằng: “Nhìn chung, mỗi người đều có một ơn gọi, vì Thiên Chúa Toàn Năng ban cho mỗi người những tài năng và khả năng đặc biệt, để đáp ứng những nhu cầu khác nhau của Thân Thể Nhiệm Mầu của Chúa Kitô. Đối với nhiều người, ơn gọi của họ là đời sống hôn nhân: trở thành những người chồng, người vợ, người cha, và người mẹ tốt, nuôi dạy con cái theo đường lối của Chúa.”[6]
Ơn Gọi Làm Mẹ Trong Truyền Thống Kitô Giáo
Làm mẹ là một vai trò thiêng liêng được tôn kính trong nhiều nền văn hóa và truyền thống trên thế giới. Trong truyền thống Kitô giáo, ơn gọi làm mẹ là một món quà vô giá và cũng đầy trách nhiệm mà Thiên Chúa ban cho người nữ. Giáo sư Bridget Burke Ravizza và Karen Peterson-Iyer xác nhận rằng: ơn gọi làm mẹ đã được nhấn mạnh và diễn đạt trong các nghiên cứu thần học và trong cả những cuộc trò chuyện thường ngày. Sinh con và nuôi dạy con cái, hy sinh và chăm sóc chúng, điều này đã và vẫn luôn được ca ngợi như là thiên chức cao cả nhất của người phụ nữ.[7] Theo Sr. Margie Lavonis, sứ mệnh chính của ơn gọi làm mẹ là nuôi dạy con cái. Họ giúp các con hình thành nhân cách và thường có ảnh hưởng nhất đến sự phát triển về mặt tình cảm và tâm linh của con cái.[8] Vì thế, bổn phận của người mẹ là hướng dẫn con cái đến với Chúa bằng cách giáo dục, làm gương, và cầu nguyện cho chúng. Đây chính là sứ mạng truyền giáo của các bà mẹ trong gia đình. Nhiều mẫu gương của những người mẹ đã được khắc họa trong Kinh Thánh như Giôkhevét, Anna, Lôít và Êunikê, và Đức Trinh Nữ Maria.
Hình Ảnh Người Mẹ Trong Kinh Thánh
Giôkhevét
Giôkhevét có nghĩa là “Chúa Vinh Quang.”[9] Bà là mẹ của Aharon, Môsê, và Miriam. Bà là mẫu gương của người mẹ khôn ngoan và dũng cảm, là một minh chứng của một người mẹ có lòng tin vững mạnh vào Chúa. Bà sẵn sàng thi hành sứ mạng truyền giáo qua việc giáo dục đức tin cho con cái, ngay khi bà phải nuôi con ruột Môsê với cương vị là người vú nuôi.
Sau khi sinh Môsê, Giôkhevét giấu con trong nhà được khoảng ba tháng để tránh lệnh của vua Pharaoh cho giết các trẻ trai Hipri mới sinh tại Aicập (x. Xh 1, 22). Tới khi không giấu con được nữa, bà đặt con vào trong chiếc thúng rồi để trong đám lau sậy nơi mé bờ sông Nin. Không lâu sau đó, công chúa, con gái của vua Pharaoh, đi tắm ở gần đó phát hiện cậu bé và cho nữ tì vớt lên. Chị của Môsê núp gần đó liền chạy tới, và hỏi nếu công chúa muốn tìm cho cậu bé một vú nuôi. Mẹ Môsê được dẫn tới. Bà được công chúa trao Môsê cho chăm sóc với cương vị là người vú nuôi. Sau khi cai sữa mẹ, bà phải trao Môsê lại cho công chúa.
Giôkhevét có lòng tin mạnh mẽ vào Chúa. Bà đã phải vượt qua nhiều rào cản và đương đầu với nhiều khó khăn để truyền đạt đức tin cho con. Đức tin của Môsê là kết quả của những gì mẹ ông đã dạy ông. Theo Jerry Flury, Giôkhevét đã dưỡng dục để Môsê có một nền tảng đức tin vững chắc trong những năm đầu đời. Chúa đã sử dụng bà để chuẩn bị Môsê trở thành một nhà lãnh đạo dẫn dắt dân Chúa ra khỏi Ai Cập. Tình yêu, đức tin và lòng dũng cảm của Giôkhevét chắc chắn đã ảnh hưởng sâu sắc đến hành trình đức tin của Môsê.[10]
Anna
Tên Anna có nghĩa là “Ân sủng” hoặc “Ân huệ.”[11] Sau nhiều năm kết hôn với ông Encana, Anna vẫn son sẻ. Bà cầu nguyện với Chúa tha thiết và trong nước mắt nhiều năm về nỗi buồn tủi này.[12] Bà thề rằng nếu Chúa ban cho bà một đứa con trai, bà sẽ dâng con cho Chúa sau khi con được cai sữa. Chúa đã nhậm lời bà cầu xin. Bà thụ thai và sinh ra một bé trai kháu khỉnh. Bà đặt tên cho con là Samuen, có nghĩa là được Chúa nghe thấy (x.1Sm 1, 20).
Sau khi Samuen được cai sữa, Anna dâng con cho Chúa và để con ở lại trong đền thờ với tiên tri Êli. Hằng năm khi bà cùng chồng lên đền thờ dâng hy lễ, bà thường mang cho con áo khoác nhỏ do chính tay bà làm. Theo giáo sư Lillian Klein, Anna là người rất tự chủ, tháo vát, và kiên định trong những mục tiêu của mình. Hơn thế nữa, bà còn chu toàn bổn phận của một người phụ nữ trong các lễ nghi của gia đình và tham gia vào các hoạt động phục vụ xã hội.[13]
Anna là một ví dụ của một nhà truyền giáo khởi đầu từ gia đình thấm đượm tinh thần cầu nguyện sâu sắc và lòng phó thác mạnh mẽ. Bà là một ví dụ về những người mẹ biết tìm đến Chúa trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống. Trong nỗi buồn tủi của sự hiếm muộn, bà nhận ra rằng chỉ có Chúa mới có thể trả lời những câu hỏi của bà. Chính Ngài sẽ đem lại cho bà nguồn an ủi đích thực. Mục sư Scott Hubbard khẳng rằng Anna không phải là một mẫu gương ngoài tầm với cho các bà mẹ. Mặc dù Anna không phải là một người phụ nữ nổi tiếng hay một người phụ nữ mạnh mẽ cách đặc biệt. Thế nhưng, Anna là người phụ nữ cầu nguyện và Chúa đã thực hiện sức mạnh vĩ đại của Ngài nơi bà.[14]
Anna là mẫu gương của người mẹ trong việc vun trồng ơn gọi dâng hiến cho sứ vụ rao giảng Tin Mừng. Lòng biết ơn và quảng đại dâng con cho Chúa của bà đã tạo điều kiện cho Samuen ở gần Hòm Bia. Nhờ đó ơn gọi của cậu sớm được tỏ lộ (x.1Sm 3, 1-14. 20). Có thể nói, ơn gọi của Samuen được xây dựng bắt đầu từ nền tảng gia đình và người mẹ có sự ảnh hưởng lớn trên ơn gọi của ông. Tông huấn Lumen Gentium (Ánh Sáng Muôn Dân) dạy rằng: “Trong gia đình như là Giáo Hội tại gia, nhờ lời dạy dỗ và gương lành, cha mẹ hãy là những người rao giảng đức tin đầu tiên cho con cái, và phải giúp phát huy ơn gọi riêng của từng đứa con, đặc biệt chăm sóc cho ơn gọi hướng tới chức thánh.”[15]
Lôít và Êunikê
Lôít và Êunikê là bà ngoại và mẹ của Timôthê, người lãnh đạo của Hội Thánh tại Êphêsô. Cả hai đều được nhìn nhận là những tín hữu có lòng đạo đức sâu sắc và đức tin mạnh mẽ. Mặc dù Timôthê không được cắt bì khi còn nhỏ vì cha của ông không phải là người Kitô hữu, mẹ và bà ngoại của ông vẫn dưỡng dục đức tin cho ông ngay từ thời thơ ấu. Theo thần học gia Margaret Mowczko, sách Thánh Kinh vào thời Giáo Hội sơ khai rất ít người được tiếp cận vì nó rất hiếm và giá mua sách rất cao. Vì thế, rất khả thi là cả Lôít và Êunikê đều dựa vào trí nhớ Thánh Kinh để dạy cho Timôthê.[16] Họ dành nhiều thời gian để kể cho Timôthê nghe những câu chuyện Kinh Thánh, cầu nguyện cùng và cầu nguyện cho ông, và giáo dục ông về đức tin Kitô giáo.
Tấm gương của Lôít và Êunikê phải trở thành nguồn cảm hứng cho mọi người mẹ, và cho tất cả các bà nội và ngoại trong gia đình.[17] Theo Cha Edward Mazich, O.S.B, Lôít và Êunikê là mẫu gương cho các bà mẹ. Trước tiên, họ cho thấy tầm quan trọng của việc dạy về Tin Mừng từ những năm đầu đời cho con cái. Tiếp đến, họ là chứng nhân mạnh mẽ về vai trò của phụ nữ trong việc truyền bá Tin Mừng.[18] Mục sư Steven J. Cole cũng ghi nhận rằng Êunikê và Lôít mang lại hy vọng cho những người phụ nữ trong các cuộc hôn nhân khác đạo. Nếu cả hai có thể nuôi dạy con cháu mình trưởng thành trong đức tin, thì Thiên Chúa cũng có thể làm điều tương tự cho con cái của những bà mẹ có chồng khác đạo. Các bà mẹ đều có thể có ảnh hưởng đáng kể đến quá trình hình thành đức tin của con cái, ngay cả khi người cha thụ động hoặc chống đối Thiên Chúa.[19] Tấm gương của Êunikê và Lôít dạy chúng ta rằng “bằng cách sống đức tin với sự khiêm nhường và kiên định, người mẹ có thể mở đường để con cái thể hiện một cam kết đức tin vững chắc - tôn trọng sự khác biệt tôn giáo và văn hóa nhưng vẫn giữ vững niềm tin của mình.”[20]
Đức Trinh Nữ Maria
Mẫu gương nổi bật nhất cho các bà mẹ Kitô hữu mọi thời đại chính là Đức Trinh Nữ Maria. Với lòng tin tưởng và khiêm nhường, Đức Maria đã đón nhận kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa khi được mời gọi cưu mang Chúa Giêsu bởi quyền năng Chúa Thánh Thần (x. Lc 1, 35). Mẹ là mẫu gương cho các bà mẹ trong mọi khía cạnh của cuộc sống, kể cả những lúc thăng trầm trong việc nuôi dạy con cái.
Tuy hành trình làm mẹ của Đức Maria không hề dễ dàng, nhưng Mẹ luôn tin tưởng vào Thiên Chúa. Chẳng hạn, vài ngày sau khi sinh thì Mẹ cùng Giuse phải đưa Hài Nhi Giêsu trốn sang Ai Cập để tránh lệnh giết hại các trẻ sơ sinh của vua Hêrôđê. Sau đó, Mẹ đã trải qua nỗi lo lắng khi lạc mất Chúa Giêsu sau chuyến hành hương đền thờ Giêrusalem. Thử thách lớn nhất của Mẹ là khi đứng dưới chân thập giá chứng kiến Con mình chịu đau đớn và chết trong nhục hình. Dù vậy, tình yêu và đức tin của Mẹ đối với Thiên Chúa vẫn luôn vững vàng. Mẹ không hề hoang mang mà luôn “ghi nhớ tất cả những điều ấy và suy đi nghĩ lại trong lòng” (x. Lc 2, 19. 51). Lòng đạo hạnh, chuyên chăm cầu nguyện, cũng như lòng tín thác của Mẹ chắc chắn đã có ảnh hưởng cách đặc biệt tới nhân tính của Đức Giêsu. Mẫu gương của Mẹ đã, đang, và sẽ mãi mãi được lan tỏa tới tất cả mọi người mẹ Kitô hữu trong mọi thời đại. Trong phần tiếp theo, chúng ta cùng khám phá chân dung một số hình ảnh người mẹ được biểu dương trong lịch sử của Giáo Hội.
Người Mẹ Trong Lịch Sử Giáo Hội
Monica (331-387)
Một hình mẫu người mẹ nổi tiếng khác trong Giáo hội Công Giáo là thánh Monica, mẹ của Thánh Augustinô. Sau khi kết hôn, bà sống với chồng và mẹ chồng. Cả hai không cùng niềm tin với Monica. Tuy họ đối xử hà khắc với Monica nhưng bà vẫn đáp lại bằng tình yêu và sự dịu dàng. Sự kiên nhẫn, sự dịu dàng và lòng từ bi của bà đã truyền cảm hứng cho chồng và mẹ chồng của bà cải đạo sang Kitô giáo vào cuối đời.
Nuôi dạy một đứa con thông minh nhưng rất cá tính là một thử thách đối với các bà mẹ. Monica không phải là một người mẹ ngoại lệ khi bà dưỡng dục Augustinô. Tuy nhiên, “Dù gặp mọi khó khăn, Monica đã nuôi dưỡng con cái bà trong đức tin và lòng mộ đạo.”[21] Tin tưởng vào Chúa, Monica đã sử dụng tình yêu và những lời cầu nguyện trong việc nuôi dưỡng Augustinô. Bà dạy con cầu nguyện ngay khi con bắt đầu tập nói. Sau đó, bà dạy con về chân lý của đức tin Kitô giáo. Khi Augustinô lớn lên, ông thành công trong con đường học vấn nhưng đồng thời cũng rơi vào một số thói quen tội lỗi. Thậm chí, ông còn công khai từ bỏ đức tin của tuổi thơ. Monica không bao giờ mất hy vọng trong việc cầu nguyện cho con trai mình trở lại với Chúa. Bà luôn khuyên bảo con khi có thể và liên lỉ cầu nguyện cho con trong nước mắt.
Sau một thời gian dài sống trong con đường tội lỗi, Augustinô cũng đã tìm thấy ánh sáng và hy vọng của Kitô giáo. Vào một kỳ nghỉ hè, Augustinô đã đi đến Cassiacum cùng với mẹ và các bạn thân của mình. Tại đây, lần đầu tiên ông cùng với mẹ đọc các Thánh vịnh. Augustinô thường xuyên hỏi mẹ những điều chưa hiểu rõ. Ông thừa nhận rằng mẹ ông đang đi vững bước trên con đường tâm linh mà ông vẫn còn chưa thực sự cảm nhận được.[22] Augustinô không ngần ngại khen ngợi mẹ mình khi nói chuyện với những người khác. Ông công nhận bà là một nhà triết học nữ và yêu ngưỡng mộ triết lý của bà. Ông sẵn sàng ngồi dưới chân bà như một môn đồ của bà.[23]
Tình yêu vô điều kiện của Monica dành cho con trai và niềm tin vào Chúa đã giúp Augustinô trở lại với Hội Thánh. Nhờ Monica, Giáo hội Công Giáo có một giám mục vĩ đại và một Tiến sĩ Hội Thánh. Theo nhà sử học Andy David, Ph.D., Monica “đã dạy dỗ con trai mình, cảnh báo con, khóc vì con, cầu nguyện cho con, và kiên nhẫn chờ đợi Chúa hành động. Thêm vào đó là sức mạnh của sự bền bỉ theo Chúa Kitô mỗi ngày của bà, một tấm gương mà đứa con phóng túng của bà sẽ không bao giờ quên.”[24]
Anthusa (347-407)
Anthusa là mẹ của thánh Gioan Kim Khẩu. Bà kết hôn nhưng sau đó trở thành góa phụ ở tuổi đời đôi mươi, khi Gioan còn là một đứa trẻ sơ sinh. Bà quyết định không tái hôn để dành toàn bộ thời gian và sự hiểu biết của mình để nuôi dạy con trong ánh sáng của đức tin Kitô giáo. Theo Richard Hannula, “Bà đọc Lời Chúa cho con mỗi ngày và dạy con hát các Thánh vịnh Tạ ơn.”[25] Lịch sử gia J. C. Roberston công nhận rằng: nền tảng kiến thức Kinh Thánh mà Gioan thừa hưởng từ mẹ đã giúp ông tránh khỏi nguy cơ từ bỏ Phúc Âm khi ông là học trò của một triết gia ngoại giáo nổi tiếng. Gioan sau này trở thành một trong những người giảng thuyết vĩ đại nhất trong lịch sử Hội Thánh.
Donavan Anna Cavalieri Liguori (1670-1755)
Donavan là một phụ nữ quý tộc và hôn với Don Joseph Liguori, một quý tộc nổi tiếng và là đội trưởng của một trong các tàu chiến hoàng gia. Bà đặc biệt quan tâm đến giáo dục đức tin cho con cái và là nguồn cảm hứng cho con cái. Cha Moran nhận định rằng: “Hoa trái của sự ảnh hưởng và huấn luyện các con từ những ngày thơ ấu được thấy rõ trong lý lịch của các thành viên trong gia đình bà.”[26] Trong tám người con, con trai cả Anphongsô là người sáng lập Dòng Chúa Cứu Thế và là một Tiến sĩ Hội Thánh. Một người con trai làm linh mục giáo phận và một con trai làm tu sĩ dòng Biển Đức. Trong số các cô con gái, hai người là nữ tu.
Anphongsô tự hào về người mẹ của mình và đã đưa ra những lời chứng tuyệt vời về bà. Ngài nói: “Tôi phải thú nhận rằng nếu tôi tốt suốt thời thơ ấu, nếu tôi được bảo vệ khỏi những điều xấu, thì tôi hoàn toàn mắc nợ mẹ tôi về điều ấy. Hầu hết thời gian, cha tôi vắng nhà vì đi biển và không thể dành thời gian như mong muốn cho việc giáo dục và nuôi dạy con cái. Vì vậy, mẹ tôi đã phải gánh chịu toàn bộ gánh nặng ấy.”[27] Theo Cha Tannoia, mỗi sáng Donavan đều chúc lành cho các con và cùng các con quỳ cầu nguyện. Vào buổi tối, bà dạy các con những về những điều cần phải tin. Bà đọc kinh Mân Côi với các con và thực hành sự tôn kính với nhiều vị thánh. Thêm vào đó, bà cũng chú ý đến bạn bè của con cái, giúp chúng xa tránh những nguy cơ có thể trở thành người xấu hoặc mất đức tin. Hơn nữa, bà dạy các con ghét tội lỗi và dẫn chúng đến việc xưng tội hàng tuần với cha linh hướng.[28] Donavan là một gương mẫu tuyệt vời cho các bà mẹ Kitô giáo trong việc truyền giáo khởi đầu từ gia đình. Để ơn gọi làm mẹ tiếp tục được triển nở trong sứ mạng truyền giáo của Giáo hội hôm nay, chúng ta được mời gọi cộng tác và nâng đỡ các bà mẹ trong ơn gọi và sứ mạng của họ, trong bối cảnh xã hội đầy thách đố hôm nay.
Đồng Hành Và Nâng Đỡ Ơn Gọi Làm Mẹ
Mục vụ gia đình trong giáo phận và giáo xứ
Trong một buổi tiếp kiến chung của Đức Thánh Cha Phanxicô, Ngài nhấn mạnh vai trò đặc biệt của người mẹ. Ngài nói: “Những người mẹ thường truyền lại ý nghĩa sâu sắc nhất của đời sống đức tin: trong những lời kinh nguyện và những hành vi đạo đức sốt sáng đầu tiên mà một đứa trẻ học được. Đây là thông điệp mà những người mẹ đạo đức chuyển tải cho con cái mà không cần giải thích nhiều: những điều này sẽ đến sau, nhưng hạt giống của niềm tin là những khoảnh khắc quý giá ban đầu.”[29] Vì thế, mục vụ gia đình cần được ưu tiên hàng đầu trong giáo phận và giáo xứ để chúng ta cùng cộng tác và nâng đỡ sứ mạng của người mẹ.[30]
Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã xác nhận nghĩa vụ của Giáo hội trong việc cung cấp mọi hỗ trợ cần thiết cho các gia đình, để họ có thể thực hiện vai trò nhà giáo đầu tiên của con cái một cách đúng đắn. Sự hỗ trợ phải tương xứng với nhu cầu của các gia đình.[31] Đức Giáo hoàng Phanxicô cũng đã thảo luận về lời kêu gọi của Giáo hội hợp tác với các bậc phụ huynh thông qua các sáng kiến mục vụ, giúp họ hiểu được vai trò và ơn gọi của họ, và giúp họ hoàn thành sứ mạng dưỡng dục con cái một cách hiệu quả nhất. Khi cha mẹ truyền bá và nuôi dưỡng đức tin cho con cái, họ đã tham gia vào sứ vụ truyền giáo và xây dựng Giáo hội.[32]
Bổn phận và trách nhiệm của cộng đồng dân Chúa
Tông Huấn Familiaris Consortio (Gia Đình Kitô Hữu) khẳng định rằng người chịu trách nhiệm đầu tiên về mục vụ gia đình trong giáo phận là Đức Giám Mục giáo phận. Tiếp đến là các linh mục và phó tế. Các ngài cần trở nên như người cha, người anh em, người mục tử, và thầy dạy cho các gia đình bằng ánh sáng chân lý và trong sự hiệp thông với Giáo Huấn của Giáo Hội. Các tu sĩ nam, nữ cũng có bổn phận và trách nhiệm cộng tác với các vị hữu trách để việc mục vụ gia đình được thăng tiến và triển nở trong mỗi giáo phận.[33]
Ngoài các vị hữu trách trong Giáo hội, mỗi người chúng ta đều có trách nhiệm hỗ trợ người mẹ trong việc truyền giáo khởi đầu từ gia đình, theo những cách phù hợp nhất với họ. Cha Mark Bates gợi ý một số phương hướng cụ thể như sau:
- Đầu tiên, chúng ta có thể hỗ trợ các hoạt động dành cho giới trẻ các cấp. Điều này bao gồm việc hỗ trợ tài chính cũng như tham gia vào mục vụ giới trẻ.
- Tiếp đến, chúng ta nên giao lưu, quan tâm tới giới trẻ, để từ đó chúng ta có cơ hội thể hiện tình yêu, sự quan tâm, và bước vào thế giới của họ. Điều này rất cần thiết cho các bạn trẻ khi họ có nhu cầu chia sẻ và bàn hỏi với người khác ngoài cha mẹ và người thân của họ.
- Ngoài ra, các bậc phụ huynh có thể trở nên người bạn tốt của nhau để chia sẻ kinh nghiệm nuôi dạy con cái và hỗ trợ nhau trong cuộc sống tâm linh cũng như thường ngày. Những mối tương quan lành mạnh và chân thành của các bậc phụ huynh sẽ có ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển nhân cách và các tương quan trong xã hội của con cái.[34]
Thăng tiến Giáo lý căn bản và nâng cấp cho người lớn
Trong thời gian thi hành sứ vụ công khai, Đức Giêsu đã thể hiện sự quan tâm của Ngài đối với việc giáo dục đức tin của cả người lớn và trẻ em. Tuy nhiên, đối tượng trung tâm của sứ vụ giáo dục của Ngài là người lớn. Trên thực tế, mục vụ giáo lý đức tin ở nhiều giáo phận hiện nay dường như đang đi ngược lại với phương pháp của Đức Giêsu. Ủy ban Giáo Lý Đức Tin Việt Nam thừa nhận rằng:
Việc dạy giáo lý chú trọng đến các đối tượng như các em thiếu nhi, những người dự tòng, và các đôi chuẩn bị lãnh Bí tích Hôn Phối…Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận rằng việc dạy giáo lý của chúng ta chưa quan tâm đến việc nuôi dưỡng và phát triển đức tin cho các đối tượng Kitô hữu khác, như người trẻ, người lớn, những người có hoàn cảnh đặc biệt, những người di dân, những tân tòng, những người sống trong ơn gọi gia đình và những người nguội lạnh không thực hành đức tin.[35]
Vì thế, chuyển đổi đối tượng ưu tiên trong mục vụ giáo dục đức tin từ trẻ em sang người lớn là một phương hướng mới đang được kêu gọi và thúc đẩy trong Giáo hội hôm nay. Khi phương hướng này được thực thi, người mẹ sẽ được trang bị những hành trang cần thiết cho sứ mạng truyền giáo khởi đầu từ gia đình của họ.
Theo nhà giáo dục Jane Regan, “Việc kêu gọi và giáo dục người lớn theo Chúa là trung tâm trong sứ vụ của Ngài [Chúa Giêsu].”[36] Đối với bà, việc chuyển trọng tâm từ việc hình thành đức tin cho trẻ em sang việc giáo dục đức tin cho người lớn là cần thiết. Bà khẳng định rằng: “Tôi tin rằng sức sống của các giáo xứ và khả năng thi hành sứ mạng truyền giáo của Giáo hội phụ thuộc vào việc tái tập trung năng lượng và nguồn lực của chúng ta vào đời sống đức tin của người lớn. Tôi cũng nhận thấy rằng đã có nhiều sự quan tâm với nhu cầu cần cân nhắc lại sứ vụ giáo dục giáo lý.”[37] Hội đồng Giám mục Công giáo tại Mỹ đã kêu gọi đất nước này tái cam kết với việc hình thành đức tin cho người lớn, đặt nó ở trung tâm viễn tượng và thực hành giáo lý của họ.[38]
Kết Luận
Chân dung những người mẹ trong Kinh Thánh và trong lịch sử của Giáo Hội được trình bày ở trên cho chúng ta thấy người mẹ thường đóng vai trò quan trọng trong hành trình nuôi dưỡng đức tin cho con cái. Giáo hội ghi nhận vai trò cao cả người mẹ trong sứ mạng truyền giáo của Giáo hội khởi đầu từ gia đình. Hơn nữa, “Mẹ là người truyền giáo không thể thay thế trong gia đình.”[39] Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng, chúng ta chưa thực sự dành nhiều tâm huyết để đồng hành và hỗ trợ các bà mẹ trong sứ mạng cao quý của họ. Chúng ta có nên thất vọng và ngừng nói về vấn đề này không? Tất nhiên là không. Tôi đồng ý với giáo sư Thomas Groome rằng: “Mặc dù sự thực hành của chúng ta vẫn còn khiêm tốn, nhưng thuật hùng biện có thể giúp giữ nhiệt huyết cho cho chúng ta.”[40] Vì thế, tấm gương của những người mẹ và những phương thế hỗ trợ và đồng hành với người mẹ được trình bày trong bài này, hy vọng sẽ là những tia sáng khơi nguồn cảm hứng cho những ai đang thực sự quan tâm đến sứ vụ này.
Tài Liệu Tham Khảo
Bates, Mark. “It Takes a Church to Raise a Child.” Ligonier Ministries. March 1, 2021. https://www.ligonier.org/learn/articles/it-takes-church-raise-child.
Catechism of the Catholic Church, 2nd ed. Translated by United States Conference of Catholic Bishops, 2016. https://www.usccb.org/sites/default/files/flipbooks/catechism/V/#zoom=z.
Cole, Steven J. “Lesson 11: The Influence of Godly Mothers (2 Timothy 1:5; 3:14-17). Bible.org, September 13, 2013. Accessed January 3, 2025. https://bible.org/seriespage/lesson-11-influence-godly-mothers-2-timothy-15-314-17.
Compelling Truth. “Who were Lois and Eunice in the Bible?” Compelling Truth. Accessed January 3, 2025. https://www.compellingtruth.org/Lois-and-Eunice.html.
David, Andy. “A Godly Mother Shapes Church History.” Two Journey, June 30, 2020.
Flury, Jerry. “Jochebed: A Woman of Faith.” Sermon Central, May 11, 2014. Accessed January 3, 2025. https://www.sermoncentral.com/sermons/jochebed-a-woman-of-faith-jerry-flury-sermon-on-mother-s-day-185257.
Forbes, Frances Alice Monica. “Life of Saint Monica,” CatholicSaints. Accessed January 6, 2025. http://catholicsaints.info/life-of-saint-monica-by-mother-frances-alice-monica-forbes/.
Francis. "The Family, Part Two. The Mother." General Audience, Paul VI Audience Hall, Rome, January 7, 2015. https://www.vatican.va/content/francesco/en/audiences/2015/documents/papa-francesco_20150107_udienza-generale.html.
———. Family and Life: Pastoral Reflections. Mahwah, NJ: Paulist Press, 2015.
———. Joy of Love: On Love in the Family. Mahwah, NJ: Paulist Press, 2016.
———. The Joy of Love: On Love in the Family. Mahwah, NJ: Paulist Press, 2016.
Groome, Thomas. Will There Be Faith? A New Vision for Educating and Growing Disciples. New York, NY: HarperOne, 2011.
Hà, Văn Minh. “Mẹ Là Nhà Truyền Giáo Không Thể Thay Thế Trong Gia Đình.” Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, 05/06/2021. https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/me-la-nha-truyen-giao-khong-the-thay-the-trong-gia-dinh-42017.
Handren, Walter J. No Longer Two: A Commentary on the Encyclical Casti Connubii Pius XI. Westminster, MD: The Newman Press, 1995.
Hannula, Richard M. Radiant: Fifty Remarkable Women in Church History. Idaho: Moscow, 2011. Google book. Accessed January 6, 2025.
Hubbard, Scott. “The Power of Praying Mother.” Desiring God, March 9, 2022.Accessed January 25, 2025. https://www.desiringgod.org/articles/the-power-of-a-praying-mother.
John Paul II. Familiaris Consortio. Apostolic Exhoration. Vatican.va, November 22, 1981. https//www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_19811122_familiaris-consortio.html.
———. Mulieris Dignitatem. Apostolic Letter. St. Peter’s, Rome. August 15, 1988. https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/apost_letters/1988/documents/hf_jp-ii_apl_19880815_mulieris-dignitatem.html.
———. Role of the Christian Family in the Modern World. Boston, MA: Pauline Books & Media, 1981.
Klein, Lillian. “Hannah: Bible.” Shalvi/Hyman Encyclopedia of Jewish Women. December 31, 1999. Accessed January 2, 2025. https://jwa.org/encyclopedia/article/hannah-bible#pid-14862.
Lavonis, Margie. “The Vocation of Motherhood.” Today’s Catholic, May 5, 2010. https://todayscatholic.org/the-vocation-of-motherhood/.
Mazich, Edward. “Lois and Eunice: Faith of Our Mothers.” The Bible Today 59, no. 4 (2021): 242–248. May 25, 2021. Who was Eunice and What Can We Learn from Her? (ibelieve.com).
Moran, J. T. “Mothers of History.” Archive letter. E-Catholic 2000. July 25, 1954. https://www.ecatholic2000.com/cts/untitled-302.shtml.
Mowczko, Margaret. “Lois and Eunice’s Faith and Family.” Marg Mowczko’ Blog, November 11, 2020. Accessed January 2, 2025. https://margmowczko.com/lois-and-eunice-timothy/.
Paul VI. Lumen Gentium. Encyclical. Vatican.va. November 21, 1964. https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19641121_lumen-gentium_en.html.
Pivarunas, Mark A. "Religious and Priestly Vocations." The Religious Congregation of Mary Immaculate Queen, March 19, 1998. https://cmri.org.
Ravizza, Bridget Burke and Karen Peterson-Iyer. “Motherhood and Tenure: Can Catholic Support Both?” Catholic Education: A Journal of Inquiry and Practice 8, no. 3 (2005): 305–25.
Regan, E. Jane. Forming a Community of Faith: A Guide to Success in Adult Faith Formation Today. New London, CT: Twenty-Third Publications, 2014.
———. Toward an Adult Church: A Vision of Faith Formation. Chicago, IL: Loyola Press, 2002.
Sharbaugh, Patricia. “Hannah, Elizabeth, and Mary: Models of Faithful Waiting.” The Bible Today 50, no. 3 (2012): 165–69.
Spangler, Ann, and Jean E. Syswerda, Women of the Bible: A One-Year Devotional Study of Women in Scripture. Grand Rapids, MI: Zondervan, 1984.
The United States Catholic Bishops. Our Hearts Were Burning Within Us. The United States Conference, Washington, D.C., 2000.
Turbeville, Tamela. “Who was Eunice and What We Can Learn from Her.” iBelieve.
Ủy Ban Giáo Lý Đức Tin. “Hướng Dẫn Tổng Quát Việc Dạy Giáo Lý Tại Việt Nam 2017.” Ủy Ban Giáo Lý Đức Tin, 05/05/2017. https://giaolyductin.net/huong-dan-tong-quat-viec-day-giao-ly-tai-viet-nam-2017.html.
[1] Hà Văn Minh, “Mẹ Là Nhà Truyền Giáo Không Thể Thay Thế Trong Gia Đình,” Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, 05/06/2021, https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/me-la-nha-truyen-giao-khong-the-thay-the-trong-gia-dinh-42017. [2] Catechism of the Catholic Church, 2nd ed. No. 1657. Translated by United States Conference of Catholic Bishops, 2016, https://www.usccb.org/sites/default/files/flipbooks/catechism/V/#zoom=z. [3]John Paul II, Mulieris Dignitatem, Apostolic Letter, St. Peter’s, Rome, par. 18, August 15, 1988, https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/apost_letters/1988/documents/hf_jp-ii_apl_19880815_mulieris-dignitatem.html. [4] Francis, Joy of Love: On Love in the Family (Mahwah, NJ: Paulist Press, 2016), 72. [5] Walter J. Handren, No Longer Two: A Commentary on the Encyclical Casti Connubii Pius XI (Westminster, MD: The Newman Press, 1995), 32. [6] Mark A. Pivarunas, “Religious and Priestly Vocations,” The Religious Congregation of Mary
Immaculate Queen, March 19, 1998, Religious and Priestly Vocations – CMRI: Congregation of Mary Immaculate Queen. [7] Bridget Burke Ravizza and Karen Peterson-Iyer, “Motherhood and Tenure: Can Catholic Support Both?” Catholic Education: A Journal of Inquiry and Practice 8, no. 3 (2005): 312. [8] Margie Lavonis, “The Vocation of Motherhood,” Today’s Catholic, May 5, 2010,
https://todayscatholic.org/the-vocation-of-motherhood/. [9] Ann Spangler and Jean E. Syswerda, Women of the Bible: A One-Year Devotional Study of Women in Scripture, (Grand Rapids, MI: Zondervan, 1984), 86. [10] Jerry Flury, “Jochebed: A Woman of Faith,” Sermon Central, May 11, 2014, accessed January 3, 2025, https://www.sermoncentral.com/sermons/jochebed-a-woman-of-faith-jerry-flury-sermon-on-mother-s-day-185257. [11] Spangler and Syswerda, Women of the Bible, 144. [12] Patricia Sharbaugh, “Hannah, Elizabeth, and Mary: Models of Faithful Waiting,” The Bible Today 50, no. 3 (2012), 167: Hannah provides an example of what it means to wait persistently through disappointment and emptiness when tears become her daily food. [13] Lillian Klein, “Hannah: Bible.” Shalvi/Hyman Encyclopedia of Jewish Women, December 31,
1999, accessed January 2, 2025, https://jwa.org/encyclopedia/article/hannah-bible#pid-14862. [14] Scott Hubbard, “The Power of Praying Mother,” Desiring God, March 9, 2022, accessed
January 25, 2025, https://www.desiringgod.org/articles/the-power-of-a-praying-mother. [15] Paul VI, Lumen Gentium, encyclical, Vatican.va, (November 21, 1964), par. 11, https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_const_19641121_lumen-gentium_en.html. [16] Margaret Mowczko, "Lois and Eunice's Faith and Family," Marg Mowczko's Blog, November 11, 2020, accessed January 2, 2025, https://margmowczko.com/lois-and-eunice-timothy/. [17] Compelling Truth, “Who were Lois and Eunice in the Bible?” Compelling Truth, accessed
January 3, 2025, https://www.compellingtruth.org/Lois-and-Eunice.html. [18] Edward Mazich, “Lois and Eunice: Faith of Our Mothers,” The Bible Today 59, no. 4 (2021): 244; Tamela Turbeville, "Who was Eunice and What We Can Learn from Her,” iBelieve, May 25, 2021,
Who was Eunice and What Can We Learn from Her? (ibelieve.com). [19] Steven J. Cole, “Lesson 11: The Influence of Godly Mothers” (2 Timothy 1:5; 3:14-17),” Bible.org, September 13, 2013, accessed January 3, 2025, https://bible.org/seriespage/lesson-11-influence-
godly-mothers-2-timothy-15-314-17. [20] Mazich, “Lois and Eunice: Faith of Our Mothers,” 245. [21] J. T. Moran, “Mothers of History,” Archive letter, E-Catholic 2000, July 25, 1954, https://www.ecatholic2000.com/cts/untitled-302.shtml. [22] Frances Alice Monica Forbes, "Life of Saint Monica," CatholicSaints, accessed January 6,
2025, http://catholicsaints.info/life-of-saint-monica-by-mother-frances-alice-monica-forbes/. [23] Forbes, “Life of Saint Monica,” chapter 10. [24] Andy David, “A Godly Mother Shapes Church History,” Two Journey, June 30, 2020,
https://twojourneys.org/articles/detail/1844378/a-godly-mother-shapes-church-history/. [25] Richard M. Hannula, Radiant: Fifty Remarkable Women in Church History (Idaho: Moscow, 2011, Google book), 27-8, accessed January 6, 2025. [26] J. T. Moran, “Mothers of History,” Archive letter, E-Catholic 2000, July 25, 1954, accessed
January 12, 2025, https://www.ecatholic2000.com/cts/untitled-302.shtml. [27] Moran, “Mothers of History.” [28] Moran, “Mothers of History.” [29] Francis, “The Family, Part Two. The Mother” (General Audience, Paul VI Audience Hall, Rome, January 7, 2015), 2, https://www.vatican.va/content/francesco/en/audiences/2015/documents/papa-francesco_20150107_udienza-generale.html. [30] Francis, Family and Life: Pastoral Reflections (Mahwah, NJ: Paulist Press, 2015), 39. [31] John Paul II, Role of the Christian Family in the Modern World (Boston, MA: Pauline Books & Media, 1981), 65. [32] Francis, Joy of Love: On Love in the Family (Mahwah, NJ: Paulist Press, 2016), 85. [33] John Paul II, Familiaris Consortio, Apostolic Exhoration, Vatican.va, (November 22, 1981), par. 73, https//www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_19811122_familiaris-consortio.html. [34] Mark Bates, “It Takes a Church to Raise a Child,” Ligonier Ministries, March 1, 2021,
https://www.ligonier.org/learn/articles/it-takes-church-raise-child. [35] Ủy Ban Giáo Lý Đức Tin, “Hướng Dẫn Tổng Quát Việc Dạy Giáo Lý Tại Việt Nam 2017,” Ủy Ban Giáo Lý Đức Tin, 05/05/2017, https://giaolyductin.net/huong-dan-tong-quat-viec-day-giao-ly-tai-viet-nam-2017.html. [36] Jane E. Regan. Forming a Community of Faith: A Guide to Success in Adult Faith Formation Today (New London, CT: Twenty-Third Publications, 2015), 2. [37] Jane E. Regan, Toward an Adult Church: A Vision of Faith Formation, Chicago (IL: Loyola Press, 2002), 5. [38] United States Catholic Bishops, “Our Hearts Were Burning Within Us” (Washington, DC: United States Catholic Conference, 2020), no. 6. [39] Hà Văn Minh, “Mẹ Là Nhà Truyền Giáo Không Thể Thay Thế Trong Gia Đình,” Hội Đồng Giám Mục Việt nam, 06/05/2021, https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/me-la-nha-truyen-giao-khong-the-thay-the-trong-gia-dinh-42017. [40] Thomas H. Groome, Will There Be Faith? A New Vision for Educating and Growing Disciples (New York, NY: HarperOne, 2011), 204. 
