Ngày 06 tháng 12: Kính Thánh Giuse Nguyễn Duy Khang, Tử Đạo

 
Một môn sinh trung thành
Thánh Giuse Nguyễn Duy Khang là một trong số bốn thánh tử đạo Hải Dương. Tuy thánh nhân tử đạo sau hơn một tháng, nhưng vẫn được chung vinh dự với linh mục Almatô Bình, hai giám mục Valentinô Vinh và Hermosilla Liêm, vì đã cùng đồng lao khổ với ba vị huynh trưởng đó trong dòng Đaminh.
Là người trợ tá của giám mục Hermosilla Liêm, thày Giuse Khang đã theo sát gương cha chung của giáo phận Đông Đàng Ngoài trong những ngày lưu lạc. Rồi khi quân lính vây bắt đức cha thì với nhiệt tâm của thánh Phêrô tông đồ xưa trong vườn cây dầu, thày định dùng võ lực để chống cự. Nhưng sau cùng, thày đã nghe lời của vị mà mình muốn bảo vệ. Thày chấp nhận bị bắt để làm chứng cho điều cao thượng hơn: Làm chứng cho tình thương, cho lòng nhân ái và thứ tha của Tin Mừng.
 
Một tu sĩ đạo đức
Giuse Nguyễn Duy Khang chào đời năm 1832, tại Cao Mại, xã Trà Vi, huyện Vũ Tiên, phủ Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Cha mẹ cậu là những giáo hữu đạo đức, hướng dẫn các con vào đời sống đạo ngay từ nhỏ. Cha cậu sớm qua đời, cậu được mẹ săn sóc tận tình. Bà lo liệu cho cậu được học hành, gợi cho cậu ý muốn hiến dâng đời mình cho Thiên Chúa và gởi cậu vào nhà Đức Chúa Trời giúp việc cho cha Matthêu Năng dòng Đaminh.
Sau mười năm sống với vị linh mục lão thành thánh thiện này, cậu Giuse Khang được cha gửi vào chủng viện Kẻ Mốt để học tiếng la-tinh, chuẩn bị cho sứ vụ linh mục tương lai. Giai đoạn này thày Giuse Khang xin gia nhập dòng ba Đaminh, và được anh em tín nhiệm bầu làm trưởng tràng điều hành mọi công việc trong nhà như lao động, nấu ăn, liên lạc với các bề trên. Mặc dù bận rộn, thầy Khang vẫn nêu gương sáng cho anh em trong việc học hành và kỷ luật. Những ai đã tiếp xúc với thày đều nói thày đạo đức, có tính cương trực, nhưng lại luôn luôn hòa nhã với hết thảy mọi người.
Khi đó, đức cha Hermosilla Liêm đang ở Kẻ Mốt đã tín nhiệm thày cách đặc biệt và chọn thày làm người phụ tá riêng. Thày Khang vui vẻ phục vụ đức cha cách tận tình, từ việc dọn bàn thờ, sắp xếp hồ sơ, sao chép các hồ sơ luân lưu, cho đến việc cơm nước, liên lạc. Có lần thày còn đào hang trú ẩn cho hai cha nữa.
 
Mẫu gương can đảm
Giáo Hội Việt Nam lúc ấy đang trong tình trạng bị bách hại khốc liệt dưới thời vua Tự Đức. Để tiêu diệt hết đạo Gia Tô trong cả nước, nhà vua ban hành chiếu chỉ phân sáp ngày 05.8.1861. Theo chiếu chỉ đó, mọi tín hữu Gia Tô già trẻ lớn nhỏ, nam nữ đều bị phân tán vào các làng ngoại giáo, các tín hữu bị khắc chữ trên má, gia đình bị phân chia, vợ một nơi, chồng một nẻo, con cái mỗi đưa một miền. Các thánh đường, nhà chung, tài sản của giáo hữu bị tịch thu, bị chia chác hay phá hủy.
Trong bối cảnh đó, ngày 18.9, đức cha Hermosilla Liêm vô cùng đau đớn khi phải quyết định giải tán chủng viện Kẻ Mốt. Cha Khoa, đại diện ngài, nói với các chủng sinh: "Anh em khỏi chào đức cha, kẻo ngài không cầm nổi nước mắt". Riêng thày Khang nhất quyết xin và được chọn để đi theo đức cha cho tới cùng. Khi giã từ các bạn, thày nói nửa đùa nửa thật: "Tôi nhất định theo đức cha, các quan có bắt ngài, ắt sẽ chẳng tha tôi. Đức cha chết vì đạo, tôi cũng chết theo, mất đầu còn chân sợ gì". Từ đêm đó, hai cha con bắt đầu sống lưu lạc. Tương lai tuy mờ mịt, nhưng thày Khang vẫn vui tươi nhờ lòng tin tưởng phó thác và tâm tình hiến dâng mạng sống nếu Chúa muốn.
Ba tuần lễ đầu, thày Khang cùng với đức cha sống trong hang trú ẩn ở Thọ Ninh. Nhưng quan quân đã phát hiện nơi ẩn đó, nên hai cha con phải bỏ đất liền, xuống một thuyền đánh cá. Thày Khang chèo thuyền qua thị xã Hải Dương đến tá túc trên thuyền của một giáo hữu tên Bính. Chính nơi đây đã thành "Tòa giám mục lưu động" của vị chủ chăn. Được vài ngày, hai vị tình cờ gặp đức cha Valentinô Vinh và linh mục Almatô Bình đi thuyền từ Kẻ Nê xuống. Thật là cuộc gặp gỡ vô cùng cảm động và vui mừng của bốn vị tử đạo Hải Dương. Các vị tạ ơn Chúa vì cơ may đặc biệt này, trao đổi tin tức và cùng nhau cầu nguyện cho Giáo Hội. Đến sáng, các vị chia tay mỗi thuyền đi một ngả.
Một hôm gia đình Trương Bính xảy ra cuộc cãi lộn. Người con trai tức giận với cha mẹ nên tố cáo ông bà chứa chấp đạo trưởng. Thế là đội Bảng liền đem gia nhân đến bắt đức cha. Thấy họ tới nơi, thày Khang liền nhổ cây sào chống thuyền và chạy đến đứng chắn trước mặt họ như muốn ngầm bảo phải bước qua xác ngài, rồi muốn bắt ai thì bắt.
Nhưng vị giám mục khả kính và nhân ái đã đến nắm lấy vai thày, nói: "Đừng làm gì hại họ, hãy phó mặc cho ý Chúa". Thày Khang ngỡ ngàng quay lại nhìn người cha già và chợt hiểu ra ý ngài, thày chỉ nói được một lời: "Thưa vâng", rồi bỏ sào tre xuống đưa tay cho lính trói. Lính giải hai vị vào thành Hải Dương và giam mỗi vị một nơi.
 
Vị tử đạo Hải Dương
Một tháng rưỡi trong tù, thày Khang được sống chung với một số giáo hữu. Thày liền tổ chức cho cả phòng giam đọc kinh chung mỗi ngày ba lần, và mỗi tối làm việc thống hối đền tội để chuẩn bị đón nhận phúc tử đạo. Trong thời gian này, thày bị đưa ra tòa tra tấn ba lần, bị đánh đòn khắp hai bên mông. Lần nào thày cũng can đảm chịu đựng, không hề tiết lộ bất cứ chi tiết nào về hàng giáo sĩ, không chịu bỏ đạo như các quan yêu cầu. Sau mỗi trận đòn, các giáo hữu trong ngục đều nấu nước rửa và xoa bóp cho thày dịu bớt cơn đau.
Đặc biệt ở trong tù, thày Khang vẫn tiếp tục viết thư cho các bạn học đang lưu lạc ở làng Hảo Hội. Trong một lá thư thày viết: "Các quan mới tra tấn tôi một kỳ để hỏi đức cha đã ở những đâu, song tôi chẳng trả lời, trái lại vui lòng chịu đòn. Xin anh em cầu nguyện cho tôi".
Trong lá thư khác thày viết: "Anh em cho tôi một cái quần, vì quần tôi cũ, phải đòn nhiều đã rách nát. Cũng xin gửi cho tôi một cái khăn để khi tôi chết, có cái mà liệm xác đem chôn".
Ngày 06.12.1861, thày Giuse Khang được nghe bản án trảm quyết ở kinh đô gửi ra, thày vui vẻ theo lính ra pháp trường Năm Mẫu, nơi đã thấm máu người cha kính yêu của thày ngày 01.11 trước đó. Sau khi bị chém đầu, dân chúng địa phương an táng thi thể ngài ngay ở ngoài ruộng.
Năm 1867, theo lệnh của đức cha Hy, thày cai Hinh, anh ruột của vị tử đạo, đã dời hài cốt em mình về nhà nguyện Kẻ Mốt.
Ngày 20.5.1906, đức thánh cha Piô X đã suy tôn thày Giuse Nguyễn Duy Khang lên bậc Chân Phước. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan-Phaolô II suy tôn ngài lên bậc Hiển Thánh.
Nguồn: tinmung.net
 
 

Trường thi Tử Đạo.
 
Nguyễn Duy Khang quê hương Cao Mại,
Năm Nhâm Thìn (1832) sinh tại Thái Bình.
Mẹ cha đạo đức nhiệt tình,
Người cha mất sớm, một mình mẹ lo.
 
Bà hướng dẫn gởi cho nhà Chúa,
Cha Dòng Năng, nhận đứa trẻ ngoan.
Mười năm dạy dỗ bảo ban,
Gởi đi chủng viện nhà tràng La-tinh.
 
Nơi Kẻ Mốt chủng sinh đông đúc,
Hết học kỳ kết thúc khấn dòng.
Trưởng tràng tín nhiệm bầu xong,
Thầy Khang kỷ luật hết lòng nêu gương.
 
Mọi công việc đảm đương chu đáo,
Việc học hành hoàn hảo đáng khen.
Thầy đạo đức, chẳng bon chen,
Và luôn hòa nhã, anh em đồng hành.
 
Ðức cha Liêm ghi danh chọn tuyển,
Ðã nhận thầy, đại diện tháp tùng (Phòng bộ).
Thầy Khang vui vẻ hiếu trung,
Theo ngài đi khắp các vùng quản cai.
 
Lo sắp xếp cho ngài mọi việc,
Từ văn phòng tới tiệc liên hoan.
Ðào hầm trú ẩn vững vàng,
Nói chung mọi việc sẵn sàng hy sinh.
 
Sau chiếu chỉ triều đình phân sáp,
Ðóng cửa trường, tản mác chia ly.
Bốn phương mạnh ai cứ đi,
Thầy Khang nhất quyết phù trì đức cha.
 
Bạn từ giã nói là đùa thật,
Bắt đức cha sẽ tất có thầy.
Như lời tiên đoán sau này,
Cha con lưu lạc đó đây đêm ngày.
 
Rồi bữa đó chẳng may bị bắt,
Hai cha con, quan cắt chia ra.
Ðức cha án xử ngay mà,
Thầy Khang tống ngục bị tra tấn nhiều.
 
Thật khủng khiếp sớm chiều mông nát,
Chí kiêu hùng sống thác không khai.
Các nơi trú ẩn đức ngài (Ðức cha Hermosilla Liêm),
Giuse nghe án quan cai tử hình.
 
Lệnh y án triều đình trảm quyết,
Tại pháp trường thắm thiết đức cha.
Cách đây hơn tháng đó mà,
Lý hình đã chém thế là đầu rơi.
 
Quan chỉ chỗ đến nơi chôn cất,
Ngoài pháp trường khoảng đất cánh đồng.
Nơi đây rộng rãi mênh mông,
Kêu là Năm Mẫu, máu hồng tuôn rơi.
 
Mộ bia thầy ghi thời không rõ,
Cai Hinh anh ruột cố tìm ra.
Cải lên an táng quê nhà,
Nguyện đường Kẻ Mốt để mà kính tôn.
 
Phúc tử đạo tiếng đồn Tân Dậu (1861),
Mất thế gian trọng hậu Nước Cha.
Bính Ngọ (1906) Toà Thánh Roma,
Suy tôn Á thánh hoan ca thế trần.